دلارهای نفتی در سه سناریو - صبح مهریز

به گزارش دنیای اقتصاد، براساس آنالیز های این گزارش در سناریوی اول، مطابق با لایحه بودجه، صادرات نفت و میعانات گازی 3/ 2میلیون بشکه در نظر گرفته شده است. در سناریوی دوم این رقم 5/ 1 میلیون بشکه محاسبه شده و در سناریوی سوم میزان صادرات یک میلیون بشکه لحاظ شده است. این گزارش در بخش دیگری، سطح کسری بودجه با سناریوی میانه یعنی صادرات 5/ 1 میلیون بشکه ای را 23 درصد منابع کل بودجه ارزیابی نموده است و تاکید می نماید که کاهش درآمدهای نفتی در سال آینده اثر دومینویی بر سایر منابع دارد.

دومین روایت از کسری بودجه سال آینده کشور توسط دیوان محاسبات گزارش شد. دیوان محاسبات کشور با آنالیز لایحه بودجه، درصد کسری بودجه سال 1400 را به میزان 23 درصد منابع عمومی دولت اعلام نمود. پیش از این مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی کسری بودجه لایحه بودجه تقدیم شده را بین 20 تا 40 درصد برآورد نموده بود. علاوه بر این دیوان محاسبات در سه سناریو میزان صادرات نفتی را در سال آینده تشریح نموده است. در این خصوص کمترین میزان صادرات نفتی یک میلیون بشکه در روز و بیشترین مقدار 3/ 2 میلیون بشکه در روز محاسبه شده است. با این حال از نگاه دیوان محاسبات سناریو یک میلیون بشکه با واقعیات مالی هم راستا است.

وابستگی به نفت در بودجه 1400

به رغم اینکه انتظار می رفت کاهش وابستگی به نفت چشمگیرترین تغییر لایحه بودجه 1400 باشد ولی با اینکه در لایحه وابستگی بودجه به منابع حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی حدود 24 درصد ذکر شده است، آنالیز دقیق تر دیوان محاسبات نشان می دهد وابستگی بودجه به نفت حداقل 50 درصد است. از طرفی در نظر دریافت رشد زیاد برای فروش نفت در بودجه سال 1400 نادیده دریافت واقعیت های فعلی مالی، تحریم ها و... است. از این رو دیوان محاسبات با سه سناریو، تحقق منابع نفتی را مورد آنالیز قرار داده است. به گفته رئیس دیوان محاسبات اداری کل کشور، با توجه به اثرات مالی بودجه و تا ثیر مستقیم آن بر انتظارات تورمی جامعه و به منظور شفافیت بیشتر درباره اطلاعات مرتبط با عملکرد بودجه، دیوان محاسبات اقدام به آنالیز و تحلیل بودجه کلان به صورت فرایند 10 ساله بودجه ای و عملکردی نموده است. همچنین در گزارش دیوان محاسبات که در اختیار نمایندگان مجلس قرار گرفته است، جزئیات لایحه بودجه سال 1400 با عملکرد سال 1398 و شرایط فعلی اجرای بودجه سال 1399 مقایسه و تحقق ردیف های بودجه امکان سنجی شده است. دامنه آنالیز ها در این گزارش از لحاظ زمانی، دوره 10 ساله از سال 1390 الی 1400 و از بُعد مقایسه عملکردی، عملکرد سال 1398 و 8 ماهه اول سال 1399 نسبت به بودجه 1400 است.

سه سناریو برای پیش بینی تحقق درآمد

دیوان محاسبات کشور در گزارشی که در اختیار نمایندگان مجلس قرار داده است، با طرح سه سناریو منابع نفتی لایحه بودجه 1400 را آنالیز نموده است. در سناریوی اول که صادرات 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی مطابق با لایحه بودجه 1400 در نظر گرفته شده است. بر این اساس، منابع دلاری دولت از محل صادرات نفت خام و گاز 17 میلیارد و 328میلیون دلار به دست آمده که سهم گاز یک میلیارد 377 میلیون دلار و نفت و میعانات نیز 15 میلیارد و 950 میلیون دلار حساب شده است.

در سناریوی دوم میزان فروش روزانه نفت با کاهش800 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی نسبت به سناریوی اول، یک میلیون و 500 هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر کل منابع دلاری دولت برای سال آینده در این سناریو 11 میلیارد و 780 میلیون دلار محاسبه شده که سهم نفت خام و میعانات گازی با 5 میلیارد و 500 میلیون دلار کاهش به 10 میلیارد و 402 میلیون دلار رسیده و سهم گاز در مقایسه با سناریوی اول ثابت مانده است. در سناریوی سوم فروش روزانه نفت ایران را با کاهش یک میلیون و 300 هزار بشکه نسبت به فرض لایحه بودجه مجلس، به رقم یک میلیون بشکه با مشخص سهم بخش های مختلف اقتصاد در نظر گرفته شده است. بنابر این در آخرین سناریو آنالیز شده توسط دیوان محاسبات که با شرایط فعلی تحریم ها و عملکرد هشت ماهه سال 99 تطابق بیشتری دارد، فروش یک میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی برای سال آینده محاسبه شده است. سهم دولت از این بخش 8 میلیارد و 812 میلیون دلار و معادل ریالی آن 111 هزار میلیارد تومان خواهد بود.

کسری 195 هزار میلیارد تومانی

دیوان محاسبات با فرض تحقق صادرات یک میلیون و 500 هزار بشکه نفت در روز (فرض سناریو دوم)، کسری لایحه بودجه 1400 را در خوشبینانه ترین حالت 195 هزار میلیارد تومان پیش بینی کرد. بنابراین در حالی که کل رقم منابع عمومی بودجه 841 هزار میلیارد تومان است، امکان تحقق 23 درصدی از منابع بودجه وجود ندارد. به بیانی دیگر برآورد کارشناسی از تحقق منابع عمومی دولت برای بودجه سال آینده 77 درصد ذکر شده است. در سناریو دوم فرض شده که دولت قادر باشد روزانه یک میلیون و 500 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی صادر کند. در صورتی که سناریوی سوم صادرات یک میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده و میزان عدم تحقق منابع حاصل از نفت از مبلغ 63 هزار میلیارد و 772 میلیون تومان به 103 هزار میلیارد و 600 میلیون تومان افزایش می یابد. بنابراین عدم تحقق منابع عمومی دولت حدودا 234 هزار میلیارد تومان خواهد بود. با توجه به عملکرد دولت در سنوات گذشته درخصوص واگذاری اموال منقول و غیرمنقول و طرح های تملک دارایی های سرمایه ای، در حالتی خوشبینانه دولت می تواند 10 درصد از منابع پیش بینی شده در این بخش را وصول کند. همچنین با توجه به شرایط مالی حاکم بر کشور و شرایط فعلی بازار سرمایه به نظر می رسد در شرایط خوشبینانه دولت بتواند حداکثر حدود 50 هزار میلیارد تومان از پیش بینی اجرا شده درخصوص فروش شرکت های دولتی در سال آینده را محقق کند.

دومینوی کسری بودجه

در صورت عدم تحقق هر یک از روینمودهای در نظر گرفته شده توسط دیوان محاسبات، تمامی منابع به صورت دومینووار با کاهش شدید روبرو خواهند شد. در این صورت با عدم تحقق فروش نفت، 18 درصد سهم صندوق توسعه ملی از بخش نفت نیز با کاهش روبرو و منجر به کسری منابع خواهد شد. به عبارت دیگر عملا مانند سال 1399 پیش فروش نفت به مشکل خورده و در بازار داخلی نیز با استقبال روبرو نخواهد شد و دولت مجبور خواهد شد از 18 واحد درصد که از سهم صندوق توسعه ملی استقراض می گردد، چشم پوشی کند. البته این را هم باید گفت که با توجه به اینکه مبنای محاسبه این سهم 18 درصدی، صادرات بیش از 2 میلیون بشکه ای نفت خام و میعانات است، تحقق این منبع بدون احتیاج به سناریوسازی دور از دسترس به نظر می رسد.

عملکرد نفتی 8 ماهه دولت

با این حال، جزئیات عملکرد هشت ماهه بودجه 99 حکایت از فروش 6 هزار میلیارد و 708 میلیون تومانی نفت دارد؛ یعنی تنها 12 درصد درآمد این بخش محقق شده و همچنین میزان تحقق درآمدهای 50 هزار میلیارد تومانی از محل فروش اموال مازاد در این دوره زمانی، صرفا یک درصد بوده است. 617 میلیارد تومان نیز از رقم مصوب 50 هزار میلیارد تومان بودجه از محل واگذاری اموال منقول و غیرمنقول واگذار شد که نشان از تحقق یک درصدی دارد. همچنین یک میلیارد تومان از دارایی های سرمایه ای دولت فروخته شد. در مجموع از محل واگذاری دارایی سرمایه ای در هشت ماه سال 99 بالغ بر 7326 میلیارد تومان درآمد به خزانه واریز شده که نماینده تحقق 7 درصدی این بخش از منابع بودجه امسال است. در نتیجه به نظر می رسد که عملکرد امسال با پیش بینی لایحه سال آینده تفاوت قابل توجهی دارد.