احتیاج های تغذیه ای مادر در دوران شیردهی
به گزارش صبح مهریز، روزنامه جام جم: از همان لحظه که مادر ضربان قلب و حرکت های جنین را حس می نماید، جانش به جان او بند می گردد. نخی نامرئی مادر را برای ابد به فرزند متصل می نماید. این ارتباط، ابعاد مختلفی دارد که در دوره بارداری و شیرخوارگی نوزاد، بعد تغذیه آن یکی از ابعاد پررنگ ماجراست.
به همین دلیل تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی از دو منظر از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ نخست این که با تغذیه نوزاد، ذخایر بدنی مادر دچار مشکل نگردد و دوم این که احتیاج های تغذیه ای نوزاد به بهترین شکل تامین گردد. از آنجا که از سیزدهم تا نوزدهم مرداد، هفته جهانی تغذیه با شیر مادر نامگذاری شده است، این مناسبت را بهانه کردیم و درباره احتیاج های تغذیه ای مادر در دوران شیردهی با دکتر مجید حاجی فرجی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی صحبت کردیم که در ادامه می خوانید.
در دوره بارداری، کودک از ذخایر بدنی مادر تغذیه می نماید. به همین دلیل با تغذیه مناسب باید ذخایر بدنی مادر پربار شوند تا به سلامت مادر و جنین آسیب وارد نگردد. این نکته به ویژه درباره مادرانی که تجربه چند بارداری را داشته اند، بسیار مهم است دکتر حاجی فرجی اضافه می نماید: افزایش حجم غذا راه مناسبی برای جبران کمبود منابع غذایی نیست. در دوره بارداری در مقایسه با شرایط عادی فقط باید تا 250 کیلوکالری افزایش میزان کالری دریافتی وجود داشته باشد و بیش از این مقدار مجاز نیست.
کالری را بالا نبرید
مشابه دوران بارداری، گاهی افزایش حجم غذای مصرفی در دوره شیردهی هم اتفاق می افتد که دکتر حاجی فرجی در این باره شرح می دهد: بالا رفتن حجم غذای مصرفی که باعث اضافه وزن مادر می گردد الزاما تاثیری در تامین احتیاج های مادر ندارد.
در دوره شیردهی نیز حداکثر میزان مجاز افزایش کالری 250 کیلوکالری اضافه بر کالری پایه است که البته این مقدار افزایش میزان دریافت کالری، بسته به میزان وزن مادر متغیر است.
این استاد دانشگاه در ادامه می گوید: در شش ماه نخست تولد، تغذیه نوزاد باید به شکل انحصاری با شیر مادر باشد؛ به این دلیل که شیر مادر علاوه بر تامین احتیاج های غذایی نوزاد، باعث ارتقای عملکرد سیستم ایمنی نوزاد شده و او را در مقابل ابتلا به عفونت ها و انواع آلرژی ها محافظت می نماید.
درشت مغذی ها مهم هستند
برنامه غذایی وقتی مناسب است که میزان و نوع پروتئین دریافتی در آن کافی و مناسب باشد. دکتر فرشید حاجی فرجی می گوید: به طور کلی بدن ما روزانه احتیاجمند 60 تا 65 گرم پروتئین است که در دوره شیردهی، باید 15 تا 20 گرم پروتئین، به احتیاج پایه اضافه گردد. این مقدار پروتئین باید از منابع گیاهی و حیوانی تامین گردد.
او درباره دیگر درشت مغذی ها معتقد است: کربوهیدرات و چربی از دیگر منابع مورد احتیاج بدن مادر است که باید با مصرف منابع خوب، آن ها تامین گردد. رعایت رژیم غذایی مغذی و متنوع، بهترین راه حل برای دریافت این منابع غذایی است. برای تامین چربی مورد احتیاج بدن می توان از روغن زیتون، انواع مغز ها و انواع دانه های روغنی استفاده کرد.
ریزمغذی ها مهم است
کلسیم و آهن دو عنصری است که در دوره بارداری از بدن مادر کسر می گردد؛ بنابراین باید با تغذیه مناسب جایگزین شوند. مصرف روزانه دو تا سه لیوان از لبنیات کم چرب، می تواند احتیاج به کلسیم را تامین کند. دکتر حاجی فرجی در ادامه می گوید: مصرف انواع گوشت های سالم و بدون چربی و سبزی های پهن برگ از منابع تامین آهن بوده، اما در صورت احتیاج و به تشخیص متخصص، مصرف مکمل آهن یا کلسیم نیز توصیه می گردد.
این استاد دانشگاه درباره مصرف ید می گوید: ید یکی دیگر از احتیاج های لازم است؛ به ویژه اگر مادر دچار اختلالات تیروئیدی است. این عنصر روی رشد مغزی نوزاد تاثیر مستقیم دارد؛ بنابراین با مصرف ماهی ها، حبوبات و غلات و لبنیات، میزان ید مورد احتیاج بدن باید تامین گردد.
ویتامین ها را جدی بگیرید
ویتامین ها در دو نوع محلول در چربی و محلول در آب وجود دارند. برای تامین ویتامین های محلول در آب، بهترین روش مصرف روزانه پنج تا شش واحد میوه و سبزی است. اما از آنجا که این خوراکی ها نفخ ایجاد می نمایند، بهتر است به شکل پخته، ولی بدون افزودن شکر مصرف شوند. منابع ویتامین های محلول در چربی نیز منابع غذایی حاوی چربی های غیراشباع هستند.
دکتر حاجی فرجی درباره احتیاج به مصرف ویتامین D می گوید: شیوع کمبود این ویتامین در کشور ما بالاست؛ بنابراین باید میزان مناسب ویتامین D تامین گردد. نور آفتاب و مصرف موادغذایی حاوی ویتامین D مانند ماهی ساردین، سالمون یا موادغذایی غنی شده با ویتامین D لازم است. در صورت تشخیص متخصص، تامین این احتیاج با مکمل ها نیز لازم است.
یکی دیگر از ترکیب های مهم مورداحتیاج بدن مادر در زمان بارداری و شیردهی، اسیدفولیک یا فولات است. دکتر حاجی فرجی می گوید: سبزی های پهن برگ، مارچوبه و غلات و نان غنی شده با فولات، منابع غذایی خوب این ماده هستند.
آب، مایه حیات است
برای فراوری شیر، احتیاج به مقدار کافی آب است. اما آب کافی بهتر است به چه شکل در اختیار مادر قرار گیرد؟ دکتر مجید حاجی فرجی دراین باره شرح می دهد: توصیه اکید این است که پیش از احساس تشنگی آب نوشیده گردد. به این دلیل که پیغام تشنگی از بافت ها ارسال شده و این نشانه خوبی نیست. درباره زنان در دوره شیردهی تامین آب مورداحتیاج بدن علاوه بر منابع آبی سالم باید از نوشیدن شیر کم چرب و آبمیوه های طبیعی تامین گردد.
ماهی و تخم مرغ چه حکمی دارند؟
تخم مرغ خوراکی خوبی است؛ مگر این که مادر مبتلا به مسائل کلیوی باشد؛ بنابراین مصرف روزانه یک عدد تخم مرغ در کنار گوشت ها، به دلیل ارزش غذایی بالای تخم مرغ، خوب است او ادامه می دهد: تخم مرغ به شکل آب پز یا نیمرو یا اضافه شده به غذا، مناسب است. ماهی نیز خوراکی خوبی برای مادر در دوران شیردهی است، اما بهتر است در فصولی که ماهی صید نمی گردد، استفاده نگردد.
دکتر حاجی فرجی ادامه می دهد: اگر مادر دچار آلرژی به ماهی بوده یا سابقه واکنش خاصی به ماهی، در دوران بارداری داشته باشد؛ بهتر است در شش ماه اول تولد نوزاد که تغذیه نوزاد فقط با شیر مادر است، از ماهی استفاده نگردد.
این موارد خط قرمز شماست
دکتر حاجی فرجی برای مادران باردار مواردی را غیرمجاز اعلام نموده که به این شکل آن ها را فهرست می نماید: