مقاصد گردشگری ادبی؛ شهرهایی که صحنه داستان شده اند (قسمت دوم) - صبح مهریز

یکی از عناصر اصلی داستان، صحنه داستان نام دارد و عبارت از زمان و مکان وقوع رویداد های نوشته است. نویسندگان با توجه به ویژگی های شخصیت ها و روایت داستان، مکان و زمان رمان را انتخاب می کنند و درک درست دلیل این انتخاب، دریافت بهتری از کتاب را به خوانندگان منتقل می کند. با ما در معرفی و بررسی برخی از جالب ترین صحنه های داستان همراه شوید و با سفر به شهرهایی که صحنه رمان شده اند، مقاصد نو دیگری از گردشگری ادبی را فتح کنید؛ از پاریس بینوایان گرفته تا نیویورک صبحانه در تیفانی.

لس آنجلس

خواهر کوچیکه اثر ریموند چندلر

ریموند چندلر با ساخت و پرداخت فیلیپ مارلوی خشن و با قرار دادن او در مرکز داستان های جنایی و درام، یکی از جاودانه ترین شخصیت های کاراگاهی ادبیات را خلق کرد؛ شخصیت هایی که در صدر آن ها بی شک شرلوک هلمز دوست داشتنی واقع شده است. اولین حضور فیلیپ مارلو در کتاب خواب گران بود؛ اما برای طرفداران فیلم، رمان خواهر کوچیکه با سر زدن به لس آنجلس تاثیری قوی تر دارد. در روزگاری که عصر طلایی هالیوود تنها خاطره ای دوردست به شمار نمی آید، فیلیپ مارلو با خراشیدن پوسته پر زرق و برق و باشکوه مرکز جهانی فیلم، سعی در یافتن ستاره جوانی دارد که گمشده و خواهرش برای یافتن او، مارلو را استخدام کرده است.

نیویورک

صبحانه در تیفانی اثر ترومن کاپوتی

از میان تمام شخصیت های صبحانه در تیفانی، هالی گولایتلی به بهترین شکل ممکن ظاهر می شود و با خود تصاویری از دهه 1950 نیویورک را با حال و هوای مهمانی و عیش و نوش در معرض نمایش قرار می دهد. پس از چاپ رمان صبحانه در تیفانی، همانطور که در مورد دیگر رمان های کاپوتی اتفاق افتاده بود، کتاب مورد استقبال زیادی قرار گرفت و در قالب فیلمی با همین نام، در سال 1961 موفقیت بزرگی را به همراه آورد. هر چند با بازی به یادماندنی آدری هپبورن و جرج پپارد، معروفیت فیلم از کتاب بسیار فراتر رفت؛ اما هنوز رمان کوتاه صبحانه در تیفانی فکر بی شمار مخاطب را با شخصیت بوالهوس و زندگی پرانرژی گولایتلی همچنان که در خیابان های نیویورک راه می رود، تسخیر می کند.

نیویورک

ناطور دشت اثر جروم دیوید سالینجر

ناطور دشت سالینجر برای دهه ها یکی از ستون دوره های آموزشی ادبیات انگلیسی به شمار می رفت و دانشجویان و دانش آموزان با اشتیاق زیادی ماجراهای هولدن کالفیلد سرکش را می بلعیدند. ناطور دشت داستان چند روزه کالفیلد را در حالی که سعی می کند با نیویورک، خانواده و خود عصبانی و نوجوانش درگیر شود، پی می گیرد. او که به خاطر دعوا، از مدرسه اخراج شده است، برای اجتناب از روبرو با خانواده اش، چند روزی را راهی شهر می شود و در همین فرایند مانند هر نوجوان از خودراضی دیگر، با سرزنشی عمیق نسبت به بزرگسالان، با نیویورکی روبرو می شود که هر آنچه در آستین دارد، از زنان بدکاره گرفته تا راهبه ها و خواهر خودش را به سمت او پرتاب می کند.

پاریس

بینوایان اثر ویکتور هوگو

بینوایان که بیشتر تحت عنوان فرانسوی خود، Les Misérables شناخته می شود، با صحنه های به تصویر کشیده شده از پاریس در نیمه قرن 19 از طریق ویکتور هوگو، بسکمک از دوست داران ادبیات و گردشگران را برای یک قرن و نیم شیفته خود کرده است. خط سیر این شاهکار ادبی در دوران بعد از ناپلئون تا قیام سال 1832 پیش می رود. فیلم ها و موزیکال های زیادی سعی در به تصویر کشیدن داستان عدالت ژان والژان داشته اند؛ اما منتقدان کار آن ها را در انتقال آن همه پیچیدگی از 1500 صفحه کتاب، بی فایده دانستند. هوگو در بینوایان، در لایه هایی از پاریس معاصر خود و در میان ساختمان ها به گشت و گذار می پردازد؛ محله هایی که هنوز برای برخی از گردشگران آشنا به نظر می رسد.

پرو

مصاحبه در کاتدرال اثر ماریو بارگاس یوسا

هر چند ماریو بارگاس یوسا به عنوان نویسنده ای سیاسی شناخته می شود؛ اما کتاب مصاحبه در کاتدرال را اغلب به عنوان رمانی آشکارا سیاسی توصیف می کنند. صحنه داستان در پرو اتفاق می افتد و نویسنده سعی در بررسی و کند وکاو در دنیای قدرت سیاسی دیکتاتوری مانوئل اودریا را دارد. با تباهی عده زیادی از جمعیت بومی پرو هنگام استعمار کشور از طریق اسپانیایی ها و جنگ های استقلال طلبی بعد از آن، پرو برای به دست آوردن ثباتی ماندگار راستای سخت را طی کرده است. ماریو بارگاس یوسا این تاریخ پرفراز ونشیب را در دیالوگ های سانتیاگو، قهرمان داستان اش که از ایده آلیسم های جوانی دچار سرخوردگی شده است، بازمی تاباند. همچنین کتاب به اکتشاف در میان طبقات مختلف جامعه و تعصب های قومیتی می پردازد. به عنوان یکی از بهترین آثار ادبیات آمریکای جنوبی، ماریو بارگاس یوسا در سال 2010، برنده جایزه نوبل ادبی شد.

اسپانیا

زنگ ها برای که به صدا درمی آیند اثر ارنست همینگوی

اگر اورول جاودانه ترین (و البته شخصی ترین) روایت تاریخی را از جنگ داخلی اسپانیا به رشته تحریر درآورده، ارنست همینگوی با رمان زنگ ها برای که به صدا درمی آیند در مقابل آن قرار گرفته است. صحنه داستان رمان در سال 1937 و درست در میانه دورانی که جنگ داخلی اسپانیا در حال تکه پاره کردن این کشور بود، شکل گرفته است. همگام با رویدادهای روستایی متعدد در زمینه داستان، رابرت جردن آمریکایی، با پیروی از اورول، به جبهه شورشی ها می پیوندد. رفاقت جردن با همسنگری های خود که غالبا از روستاییان به شمار می فرایند و همچنین رابطه او با معشوقه اش ماریا، مانند شاخه ای فرعی به نظر می رسد که از دل واقعیت وحشیانه جنگ جوانه زده است؛ واقعیتی که اسپانیای معاصر هنوز برای پذیرفتن میراث آن به تلاش ادامه می دهد.

توکیو

جنگل نروژی اثر هاروکی موراکامی

بیش از آنکه جنگل نروژی در ستایش جنگل های سرسبز شمال اروپایی باشد، در توکیوی دهه 1960 اتفاق می افتد. جنگل های نروژی درواقع نام یکی از آهنگ های گروه بیتل ها است که تورو واتانابه در هامبورگ آلمان آن را می شنود و افکارش را به دوران نوجوانی و عشق اول زندگی اش، نائوکو سوق می دهد. بیماری روحی و ناچاری مرگ از برجسته ترین نکات داستان هستند؛ اما رمان پرمایه تر می شود و موراکامی با دقت به اکتشاف روابط استثمارگرانه، عشق و اندوه می پردازد. و این همه در حالی پیش می رود که توکیو با چشم انداز ها خود در گذر فصل ها در پیش زمینه داستان قرار گرفته است.

جزیره ترینیداد

خانه ای برای آقای بیسواس اثر و.س.نایپل

همانطور که از عنوان کتاب پیدا است، رمان حماسی خانه ای برای آقای بیسواس (1961) بر تلاش آقای بیسواس برای یافتن امنیت در خانه ای دور از خانواده همسرش، یعنی خانواده تولسی تمرکز می کند. داستان که با کشمکش های خانوادگی، استیصال، کمدی سیاه و تراژدی همراه است، شاید بهترین اثر و.س.نایپل به شمار آید. آقای بیسواس به همراه خانواده خود در سراسر جزیره ترینیداد جابه جا می شود و خاتمه با سکنی گزیدن در بندر اسپانیا، استقلال خود را به دست می آورد. نایپل به طور معین روایت خود را با تصاویری از شهرهای ترینیدادی و زندگی مردم در حومه می آمیزد و چشم اندازهای طبیعی و مکان های رمان اش به همان اندازه چشمگیرند که کنش ها و فعالیت های جامعه ای که آن را به تصویر کشیده است.

ایالات متحده آمریکا

در جاده اثر جک کرواک

جست و جوی گونه ای از بهشت یا یافتن رضایت شخصی با سفر و ماجراجویی، در دهه 1950 پدیده ای متداول محسوب می شد که با نمو نه های عامه پسند ادبی در طول قرن ها تکرار شده بود؛ اما این ژانر ادبی در قرن بیستم، با اثر شگفت انگیز در جاده نوشته جک کرواک دچار تغییر و تحول شد. در جاده بلافاصله پس از انتشار نظر منتقدین را به خود جلب کرد و از طرف آن ها مورد ستایش قرار گرفت. داستان کتاب در مورد گروهی از دوستان است که در سراسر ایالات متحده آمریکا از نیویورک گرفته تا سان فرانسیسکو ویرجینیا، سنت لوئیس و دنور به گشت و گذار می پردازند. همچنین در جاده، به عنوان اکتشافی پرشور از فرهنگ پویای آمریکا در دهه 1950، تا به امروز الهام بخش گروه بزرگی از نویسندگان، آهنگسازان، عکاسان، فیلمسازان و مسافران بوده است.

ونیز

مرگ در ونیز اثر توماس مان

هر چند توماس مان از مخالفان رمان های بلند و مفصل نیست؛ اما بیش از همه معدود داستان های کوتاه تر او برایش معروفیت به ارمغان آوردند و به پیوند نام او به عنوان یکی از بزرگ ترین نویسندگان، در کالبد ادبیات قرن بیست کمک کردند. مرگ در ونیز پیرامون سفر گوستاو آشنباخ در ونیز شکل گرفته است و تمرکز اصلی صحنه داستان، جزیره لیدو، یعنی همان جایی است که او با پسر نوجوان زیباروی روبرو می شود. ونیز به تصویر کشیده شده در کتاب مان، متعلق به 1912 و آتشین مزاج است. در سفر به ونیز، هنوز می توان راستا هایی را که آشنباخ در آن به گشت وگذار پرداخت، دنبال کرد، از چشم اندازهای آشنای شهر که در کتاب روایت شده بود، لذت برد و دیالوگ او را هنگام سوار شدن به گاندولا مرور کرد:

آیا تا به امروز کسی بوده است که ناچار نباشد بر احساس لغزنده ترس و لرزه اضطراب هنگام قدم گذاشتن در گاندولای ونیزی برای اولین بار یا بعد از وقفه ای طولانی و چند ساله، غلبه کند؟

وین

مرد سوم اثر گراهام گرین

مرد سوم در آغاز تنها برای تهیه فیلم نوشته شده بود. فیلمساز و کارگردان بزرگ، الکساندر کردا از گرین می خواهد تا برای رفیق کارگردان اش، کارول رید فیلمنامه ای درباره اتریش تحت اشغال متفقین بنویسد. گرین در این باره گفته است:

اصلا قصدی برای چاپ و انتشار مرد سوم نداشتم.

اما خوشبختانه مرد سوم به چاپ رسید و تصاویر آن از روزهای پس از جنگ در وین که با خرابی ، تاریکی و خطر رو به تباهی می رفت، از آن شاهکاری فراموش نشدنی ساخت. فیلم ساخته شده بر اساس کتاب نیز بر خلاف بیشتر مواقع، با هنرنمایی اورسن ولز و جوزف کاتن به همان اندازه موفقیت آمیز از آب درآمد.