ماشینم را می فروشم تا سرم جلوی شهید دنیا آرا پایین نباشد - صبح مهریز

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، حمیدرضا آذرنگ کارگردان و نمایشنامه نویس تئاتر، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون و دبیر بیست و دومین جشنواره تئاتر ملی فتح خرمشهر به برنامه فرمول یک تلویزیون رفت و صحبت های قابل تأملی را گفت. او در ابتدا درباره این جشنواره گفت: همانطور که از نام جشنواره پیدا است در گذشته 21 دوره از آن برگزار گردیده است؛ این جشنواره در ابتدا شکل محلی داشته است و کم کم به جشنواره ای وزین در سطح استان بدل شده تا امروز که ملی شده است و چشم اندازی برای بین المللی شدن آن هم داریم. چون بضاعت آن را به طور کلی دارد، البته نه به صورت سخت افزاری. جشنواره هم از 15 تا 19 آبان ماه در آبادان و اروند برگزار می گردد.

وی که دوران کودکی اش در دوران انقلاب و جنگ گذشته است، افزود: این جشنواره به مناسبت فتح خرمشهر است و با وجود همه نکبت و رذالت واژه جنگ در همه جای دنیا اما مربوط به بخشی از جنگ است که از فتح می گوید و به یکی از مناسبت های ملی کشورمان می پردازد که به شدت حماسی و باشکوه است.

بازیگر فیلم سینمایی ملکه ادامه داد: این جشنواره قرار نیست از جنگ دفاع کند و هر رخدادی که بخواهد از جنگ دفاع کند هم وزن خود جنگ می تواند سیاه و کبود باشد؛ بلکه یک مراسم پایکوبی و جشن باشکوهی است تا بگوییم ما روزی اینجا را از بند آزاد کردیم.

آذرنگ در پاسخ به اینکه چرا جشنواره در خردادماه و همزمان با مناسبت آزادسازی خرمشهر برگزار نمی گردد، توضیح داد: 21 دوره قبل جشنواره در همین ایام برگزار گردید اما هوا به شدت گرم بود، ما هم با تغییر زمان برگزاری جشنواره، چالش هایی با دوستان داشتیم؛ اما واقعاً در چنین شرایطی نه هنرمند رغبت دارد اثر بدهد نه کسانی که به لحاظ اجرایی کار می نمایند توانایی دارند صبح تا شب در گرما دنبال کارها بدوند.

وی در پاسخ به این سؤال که به حضورش در جنوب کشور و قطعی برق در اوج گرما اشاره می کرد، یادآور شد: خود آنجا حسابی گرم است، قطعی برق هم پیش بیاید که فاجعه می گردد؛ به یکی از دوستان می گفتم اگر شما کولرتان خراب باشد مهمان دعوت می کنید تا بیاید و ببیند شما چه می کشید؟ به هر حال تاریخ مهم نیست رخداد مهم است و آزادسازی خرمشهر واقعه ای است که تمام طول سال می توانیم با آن عشق بازی کنیم؛ خدا را شکر از مسئله تغییر تاریخ جشنواره هم عبور کردیم و پذیرفته شد.

این نمایشنامه نویس درباره نمایش ترن که مجری آن را شاهکار خطاب می کرد، اظهار کرد: مردمان جنوب هشت سال تمام جنگ را به صورت کاملاً مستقیم تجربه کردند؛ البته تمام مردم ایران درگیر جنگ بودند اما خرمشهر و آبادان به نفسه ویرانی جنگ را دیده اند؛ متأسفانه آثار آن هم هنوز هست و دولتمردان نتوانستند ذره ای تأثیر بگذارند و حال عمومی مردم زیاد خوب نیست؛ مردم سرزمینی که در رگ های آن نفت کشیده شده و بخشی از دغدغه های اقتصادی مملکت را برطرف می نماید نباید این قدر گرفتار باشند.

آذرنگ با اشاره به واژه ضدجنگ توضیح داد: همیشه از خلق بعضی واژه ها تعجب داشتم؛ مثل واژه ضدجنگ که باعث شد بعضی آثار هنری متوقف گردد؛ آیا باعث شرافت کسی است که ضدجنگ کار کند یا باعث می گردد از جنگ جلوگیری گردد؟ خلط مبحث شده است.

وی یادآور شد: قرار اولیه ما برای این جشنواره این بود که مردم را با تئاتر به جشنواره بکشانیم؛ بنابراین این نیست که نگاه آماری داشته باشیم و مردم بیایند و بروند بلکه باید رسالت فرهنگی اتفاق بیفتد. قرار این است که از آموزش و پرورش یاری بگیریم و برای بچه ها تئاتر بچه ها بگذاریم حتی اگر مرتبط به جنگ نباشد چون کودک که نباید جنگ را ببیند و با نمایش های دیگری می خواهیم شاهد حضور بچه ها هم در جشنواره باشیم.

دبیر بیست و دومین جشنواره ملی تئاتر فتح خرمشهر ادامه داد: در کنار موضوع اصلی جشنواره، بخش آزاد را هم قرار داده ایم و تمام همّ وغم ّمان را گذاشته ایم تا یک جشن باشکوه را در 5، 6 روز که خرمشهر و آبادان میزبان 16 استان کشورند برگزار کنیم و میزبان هنرمندان نیمی از استان هاییم.

آذرنگ با اشاره به شادی که در این جشنواره در جریان خواهد بود، تأکید کرد: گاه با نگاه هایی روبرو می شدم که می گفتند اگر لبخند زده گردد چه اتفاقی می افتد!؟ گفتم این جشنواره درباره فتح است برای این هم سوگواری کنیم؟ مردم به اندازه کافی سوگواری می نمایند! و حتی در شرایط فعلی در سوگ زندگی اند! شهرسازی آبادان و خرمشهر را که آدم می بیند می گوید چطور چنین چیزی ممکن است چه اتفاقاتی آن حول و حواشی می افتد که آن مردم را آنقدر محروم ببینیم؟!

وی ادامه داد: ما می خواهیم در این جشنواره آتش بازی بگذاریم، موسیقی بیداد کند، در کوچه ها جشن راه بیندازیم و پایکوبی مان به گوش خیلی ها برسد که اینجا دست ما نبوده و حالا آزاد شده و ما داریم هلهله می کنیم؛ این جشنواره 21 دوره برگزار گردیده است و کار فرهنگی کردن در مداومت آن است. اگر پشت کار فرهنگی فکر باشد، ما در این 21 دوره هربار یک لامپ کم مصرف 100 روشن نموده ایم و حالا اندازه 21 لامپ کم مصرف به امکانات اضافه شده است.

بازیگر غلامرضا تختی با انتقاد از وضعیت سالن های تئاتر در خرمشهر یادآور شد: با وجود اینکه جشنواره بوده، حیات از سالن ها رخت بربسته و همیشه یک سری امکانات به صورت قرضی آنجا بوده است؛ من عاشق ایرانم اما از اسم جنوب نمی توانم بگذرم؛ در این جشنواره پای یک اسم درمیان است، پای هیچ عقیده سیاسی و ایدلوژی هم نیستم! اما نام محمد دنیا آرا مقدس و بزرگوار است و به جایی ربطی ندارد که به آن نسبت بدهیم.

آذرنگ توضیح داد: لوگوی همین جشنواره، محصول از جان گذشتن این دوستان بوده است و محل کسب خیلی ها! اما این دوستان خودشان دارند از یاد می روند و این دردناک است و جشنواره فتح خرمشهر باید اسم آنها را یادآوری کند؛ آن موقع که موبایل نبوده تا آنها با تانک سلفی بگیرند یا بنویسند من و عراقی همین حالا یهویی. یک لباس خاکی تنشان بوده و دسته و رده و یگان هم برایشان مهم نبوده است. این آدمها برای من در رأسند و عاشقانه دوستشان دارم و به خاطر آنها از پا نمی نشینم.

وی اذعان کرد: یک شب به استعفا نزدیک شدم و اولین جمله ای که برای دوستی فرستادم که بگویم استعفا می دهم، گفتم با عذرخواهی از محمد دنیا آرا استعفا می دهم؛ در دوره های گذشته 250 میلیون برای برگزاری این جشنواره داده بودند و من گفتم با این مبلغ یک کار نیمه حرفه ای تئاتر ببیندید شرف دارد تا این اتفاق بزرگ و این اسم را با این کوتاه نگری ها ویران کنید و برای همین گفتم من دیگر نیستم.

دبیر جشنواره تئاتر ملی فتح خرمشهر در ادامه روایتی که از استعفای خود داشت، توضیح داد: به من قول دادند این مبلغ 250 میلیون به 300 تبدیل بگردد و انتها کوشش نمایند آن را 400 میلیون نمایند؛ گفتم به همین مبلغ هم برسانید خوب است و من برای باقی کار گدایی می کنم؛ این تکدی برای من افتخارآمیز است. هنرمند و به طور کل انسان با غرورش زنده است اما برای این اتفاق حاضرم دستم را جلوی هرکسی دراز کنم غیر از نامردان که هیچوقت کاری با آنها ندارم؛ قرارمان این شد اما وقتی رفتیم، دیدیم در برآورد همان 250 میلیون را ذکر نموده اند.

آذرنگ ادامه داد: ارشاد منطقه آزاد اروند متولی این جشنواره و حامی آن مرکز هنرهای نمایشی تهران است و آنها هم به همین میزان به جشنواره یاری کردند؛ شهرام کرمی مدیر وقت هنرهای نمایشی گفت به همان میزان منطقه آزاد به جشنواره یاری می نماید و این مبلغ دارد بیشتر هم می گردد؛ اما به هر حال این مناسبت و اتفاق خجسته و فرخنده عین بچه یتیمی وسط است که انگار به زور دارند قبولش می نمایند. وقتی آدم بچه سرراهی می بیند جگرش می سوزد، اینکه مایه مباهات است چرا؟ البته منطقه آزاد به اندازه بضاعتش دارد کار می نماید و بیش از این در ساختار آن برای این اتفاق فرهنگی تعریفی نشده است.

نویسنده نمایش دو متر در دو متر جنگ توضیح داد: من کجاها که برای این جشنواره رفته ام و به چه کسانی رو زده ام؛ وزیری داریم که در مراسمی می گفت این جشنواره حتماً باید حمایت گردد اما بعدها فهمیدیم نامه ما را گم نموده بود! برای بار سوم که به او گفتیم پاسخ داد من وقت ندارم تئاتر ببینم و اصلاً مرا یادش نبود. من به صراحت به او گفتم نه آمده ام مجیز بگویم نه هیچ، فقط آمده ام شرایط را توضیح بدهم و می دانم عمر میز تو شاید یک سال هم نگردد. اما با وجود اینکه خودشان با این وجد گفتند می خواهیم همکاری کنیم اما خبری نیست.

وی افزود: این جشنواره خیلی تنها مانده است و من این را با صدای بلند گفته ام؛ همسرم ساناز ادیب می گفت می دانم تو ممکن است ماشینمان را هم برای این جشنواره بفروشی! من زیاد پس انداز ندارم و اگر لازم باشد ماشینم را هم می فروشم که سرم جلوی محمد دنیا آرا پایین نباشد، امیدوارم با شنیدن صدای من اتفاقی بیفتد.

آذرنگ ادامه داد: مگر می گردد فقط ارشاد و منطقه آزاد اروند نسبت به این موضوع احساس دِین نمایند؟ یعنی هیچ ارگان دیگری خودش را مدیون نمی داند و نمی خواهد برای چنین اتفاق فرهنگی مشارکت کند؟ باید بدانیم بزرگترین قدرتها صاحب تئاتر قوی اند و تئاتر تمدن ساز و ریشه است و از بدو ایجاد بشر با بشر بوده و خود زندگی است.

این هنرمند در ادامه از سیدعلی ضیاء قول گرفت مجری اختتامیه این جشنواره باشد و گفت: هنرمندان دیگری هم مهمان ما خواهند بود و می کوشیم یک قدم برداشته گردد نه اینکه فقط جشنواره برگزار گردد. این روزها دنبال اینیم که یک تعداد نور برای سالن ها بگیرم و سالن ها مرمت و رنگ آمیزی گردد و بوی تعفن دستشویی ها که انگار 10 سال است کسی از آنها استفاده ننموده از بین برود. به هر حال امکانات ضعیف است و منطقه آزاد هم برای مرمت هزینه نموده اند اما گویا این امر کارشناسی نشده رخ داده است؛ در مجموع دردناک است هر روز خبر دو اختلاس بشنویم اما من به عنوان دبیر جشنواره اینجا بخواهم از مسائل این اتفاق فرهنگی بگویم.

بازیگر تنگه ابوقریب در پاسخ به این سوال که می گفت فقط 2 درصد مردم تئاتر می بینند که شاید همین آمار هم از آثار کمدی باشد، تأکید کرد: از همین 2 درصد هم باید ببینید چه نمایشی می بینند؟ همان اتفاقی که در جریان سینما و تلویزیون هم هست؛ خوشبختانه برای جشنواره ما بیش از 600 اثر در تمامی بخش ها شرکت کردند که تعداد بالایی برای جشنواره ای با این عقبه است و بیش از 600 گروه آمده اند؛ برای کسانی که نتوانسته اند به جشنواره راه پیدا نمایند هم آرزو می کنم که در دوره های بعد بین ما باشند. هیچ یاری و وعده ای به ما داده نشده اما از تمام ارگان ها؛ شهرداری، فرمانداری، نیروی انتظامی، اورژانس، هتلداران، کشتی رانان، آموزش و پرورش و... تشکر می کنم بلکه یاریمان نمایند و دست تمنایم به سوی همه دراز است.

آذرنگ افزود: جشنواره ما در بخش های صحنه ای، میدانی و محیطی، بخش کوتاه و بخش نمایشنامه نویسی برگزار می گردد؛ ادبیات دراماتیک در عرصه جنگ رو به نیستی می رود و کسانی که دغدغه نوشتن از نکبت جنگ را داشته اند خانه نشین شده اند، خود من هم دیگر زیاد دستم به قلم نمی رود؛ این زخمی است که باید درمان گردد. خوشبختانه در این بخش هم 190 اثر تازه فرستاده شد که از بینشان 5 اثر برگزیده در یک مجلد زیر نظر مهرداد رایانی مخصوص چاپ می گردد.

دبیر بیست و دومین جشنواره ملی تئاتر فتح خرمشهر یادآور شد: جلسات نقد و آنالیز هم راه انداخته ایم و جشنواره ها باید محل کنش و واکنش باشند و این بخش هم زیرنظر استاد نصرالله قادری برپا می گردد؛ کارگاه های آموزشی هم زیر نظر پیغام دهکردی خواهد بود. البته همه می گویند کو پول و امیدوارم همه اینها بگردد. بخش کوتاه هم از یک دقیقه تا 20 دقیقه است و به نظرم اتفاق ویژه ای می تواند باشد.

وی تأکید کرد: من در خراسان در جشنواره نمایش های کوتاه که از 30 ثانیه تا 30 دقیقه بود، آثاری دیدم که بی نظیر بود و در 2 دقیقه بن مایه اثر به شدت قدرتمندی را می دیدی که خلق آن ورزیدگی می خواست. بخش مسابقه های میدانی و محیطی را هم داریم که مردم آن را داوری می نمایند.

بازیگر فیلم بیست و یک روز بعد در بخش های بعدی برنامه که حالت مسابقه و سرگرمی داشت، در بخشی که باید جمله ای از دنیاگیری معاون اول رئیس جمهور را مبنی بر بهبود وضعیت مردم کامل می کرد، توضیح داد: ما این نقل را تکمیل می کنیم اما چقدر دردناک است آدم با صداقت بتواند راست چیزی را نگوید!

آذرنگ اذعان کرد: گمنامانی در کنار محمد دنیا آرا بودند که ما حتی اسمشان را هم نمی دانیم؛ چون فضای مجازی آن موقع نبوده که آنها خودنمایی نمایند و کاری کردند که به آنها افتخار کنیم؛ در همه جای دنیا از این مناسبت ها حماسه سرایی می نمایند تا آنها را به گوش دنیا برسانند و از آنها به عنوان ابزار تبلیغاتی به نفع مردم استفاده می نمایند نه به نفع سیاست.

دبیر بیست و دومین جشنواره ملی تئاتر فتح خرمشهر همچنین در انتها خبر دست اولی درباره جشنواره نیز ارائه کرد: سالهای پیش تندیس جشنواره یک نخل بود، گاهی اندازه اتفاقات فرهنگی را آنقدر پایین می آورند که آدم به کمترین ها قناعت می نماید؛ اما سال جاری تندیس جشنواره سردیس محمد دنیا آرا است و امیدوارم این بزرگترین نشانه و نماد جشنواره باشد؛ این را هم بگویم که هیچکس منتی سر این جشنواره ندارد، منت این جشنواره و آن روزگاران به گردن ما است و اگر بیایند افتخارشان است من هم دستشان را می بوسم و من منت دارم.

علی ضیاء نیز در انتها به رسم هر قسمت، دمابان، کیسه پارچه ای و دستبندی را که دختران مناطق محروم درست نموده بودند، به آذرنگ اهدا کرد و او هم گفت به اندازه 500 هزار تومان در حد بضاعت خودش از این دستبندها خریداری می نماید و در انتها گفت: من فدای مردم سرزمینم.