خبرنگاران خط لوله گوره - جاسک، گام بلند برای توسعه مناطق محروم - صبح مهریز

پراکندگی جغرافیایی فقر همیشه بازتابی از توزیع نامتناسب امکانات مالی و سیاست گذاری های تمرکزگرایانه است که منجر به تفاوت فاحش در توسعه منطقه ای و اقتصاد خانوار مناطق کمتر برخوردارشده و منطقه جاسک در استان هرمزگان که قرار است با پروژه خط لوله نفتی گوره به جاسک به یکی از خاتمهه های مهم صادراتی کشور تبدیل گردد، مستثنی از این امر نیست.

برابر آخرین مطالعات منتشره توسط مرکز پژوهش های مجلس در سال 1397 در مورد آمایش سرزمین در ایران و دیگر مطالعات آماری صورت گرفته در این بخش، مشاهده می گردد که حدود 40 درصد از کل کارگاه های صنعتی دارای 10 نفر نیروی انسانی و بیشتر، در چهار استان تهران، اصفهان، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی که حدود 5/17 درصد مساحت کشور و 34 درصد از جمعیت ایران را دارند، متمرکز شده است. اما بر اساس همین آمار، هفت استان مرزی هرمزگان، سیستان وبلوچستان، کردستان، خراسان جنوبی، بوشهر، خراسان شمالی و ایلام با مجموع 20 درصد از جمعیت کشور و 31 درصد از مساحت ایران، هریک سهمی کمتر از یک درصد از کل کارگاه های صنعتی با 10 نفر نیروی انسانی و بیشتر را داشته اند، یعنی کمتر از 7 درصد!

نتیجه اینگونه توزیع نامناسب امکانات مالی و سیاستگذاری های تمرکزگرایانه در کنار ضعف در ایفای تعهد به انجام مسوولیت های اجتماعی توسط صاحبان سرمایه و نهادهای متولی توسعه به گونه ای است که به طور مثال؛ طبق داده های منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران، در سرشماری سال 1395 ، از جمعیت 79 میلیونی ایران در این سال، بیش از چهارمیلیون نفر از جمعیت کشور مددجوی کمیته امداد امام خمینی(ره) بوده اند که در این بین استان هرمزگان با سهم 10.5 درصد در رتبه پنجم کشوری واقع شده است.

در راستای انجام مسوولیت های اجتماعی و یاری به توسعه ملی و منطقه ای و فقرزدایی از مناطق محروم کشور، از سوی وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفته شد تا شهرستان جاسک درفاصله 320 کیلومتری شرق بندرعباس در استان هرمزگان با دارا بودن بندر چند منظوره استراتژیک در نوار ساحلی دریای عمان و نزدیکی به آب های آزاد که امکان پهلوگیری کشتی های پهن پیکر و عظیم را دارد، پروژه خط لوله نفتی گوره به جاسک در دستور کار قرار گرفته و این منطقه به یکی از مراکز مهم انرژی و صنعتی ایران تبدیل گردد .

در آینده ای نزدیک بندر جاسک با اجرای پروژه های عظیم نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از مناطق نفتخیز، ذخیره سازی 10 میلیون بشکه نفت خام و پهلوگیری کشتی های پهن پیکر با ظرفیت 2 میلیون تن را پیدا خواهد نمود.

بر پایه ایفای تعهدات شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت به مسوولیت های اجتماعی خود در توسعه مالی مناطق نفتخیز و محروم، منطقه جاسک در آینده نزدیک با پتانسیل های بالقوه ای روبرو خواهد بود که با بالفعل شدن آنها آینده ای بهتر را می توان در این منطقه کمتربرخوردار پیش بینی کرد.

با اجرای پرژه های شرکت ملی نفت ایران در منطقه جاسک و سواحل مکران، طرح ها و پروژه های بسیاری دیگری قابلیت اجرا پیدا خواهد نمود که از میان آنها می توان به برنامه ریزی برای ایجاد منطقه ویژه مالی انرژی جاسک و تبدیل آن به قطب جدید انرژی در منطقه غرب آسیا، اجرای پروژه انتقال گاز طبیعی به وسیله خط لوله به عمان، ساخت مخازن ذخیره سازی نفت خام و گاز، احداث 2 پالایشگاه و 3 مجتمع پتروشیمی از سوی سرمایه گذارن بخش خصوصی، نیروگاه برق، احداث فرودگاه بین المللی جاسک، توسعه حمل و نقل جاده ای و ریلی در امتداد ساحل بندرعباس، جاسک و چابهار، ایجاد شهرک صنعتی ایران و چین و ایجاد منطقه آزاد جاسک، اشاره نمود.

صنایع فولاد، آلومینیوم، منیزیم، نیروگاهی و کشتی سازی از دیگر صنایع مهم پیش بینی شده برای مناطق ویژه مالی و صنعتی جاسک در استان هرمزگان است که می تواند در کنار گسترش صنعت توریسم و افزایش ظرفیت های شیلاتی، کشاورزی و دامداری با ایجاد توسعه و اشتغال پایدار منجر به محرومیت زدایی و افزایش سطح امنیت اجتماعی و رفاه خانوار در این منطقه و استان های همجوار گردد.

به گفته بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، با توجه به هدف گذاری های صورت گرفته برای توسعه منطقه مکران و جاسک از 1.8 میلیارد دلاری که برای طرح راهبردی انتقال نفت گوره به جاسک در نظر گرفته شده 700 میلیون دلار سرمایه گذاری در منطقه جاسک انجام می گردد. علاوه بر این با ساخت دو پالایشگاه در جاسک موافقت شده و پس از آن توسعه پتروشیمی و انتقال گاز در دستور کار واقع شده است تا بتوانیم چهره این منطقه را تغییر دهیم.

همچنین به گفته مسعود کرباسیان، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در زمان بازدید از شرکت فولاد اکسین که با هدف هماهنگی و تحکیم بخشیدن به رابطه شرکت ملی نفت ایران، فولاد مبارکه، فولاد اکسین خوزستان و لوله سازان و سرعت دادن به اجرای پروژه گوره به جاسک صورت گرفت: در ابتدای اجرای طرح به دلیل مسایلی که در بحث تامین ورق وجود داشت، شاهد تاخیر در انجام کار بودیم، اما خوشبختانه اکنون فرایند اجرای طرح به خوبی در حال پیشرفت است و شرکت ملی نفت ایران عزم جدی دارد تا به موقع و بر اساس برنامه زمان بندی طرح به خاتمه رسیده و شاهد شکوفایی اقتصاد این منطقه باشیم.

طرح انتقال نفت خام از گوره به جاسک با ظرفیت یک میلیون بشکه در روز، شامل احداث خط لوله 42 اینچ به طول تقریبی 1000 کیلومتر، پنج تلمبه خانه، 20 مخزن 500 هزار بشکه ای به ظرفیت کل 10 میلیون بشکه و تأسیسات دریایی برای صادرات نفت خام است که به گفته تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت متن، پیش بینی می گردد تا خاتمه سال 1399 به بهره برداری رسیده و امکان صادرات اولین محموله نفت خام ایران از شرق تنگه فراهم می گردد.

در پروژه خط لوله نفتی گوره به جاسک، حدود 500 تا 600 میلیون دلار قرارداد تأمین لوله و حدود 48 میلیون دلار مربوط به ساخت پمپ های انتقال می گردد که از کارخانجات داخلی و با تکیه بر توان داخلی در حال تأمین است.

به گفته دهقانی، پیش از این لوله های API سرویس ترش از شرکت های اروپایی، چینی و یا کره ای تأمین می شد اما برای نخستین بار در یک مقیاس عظیم با استفاده از توان داخلی و فعالیت همزمان چند کارخانه فولاد سازی و لوله سازی ایرانی تأمین می گردد.

احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به خاتمهه جاسک به طول تقریبی یکهزار کیلومتر از طرف 6 پیمانکار ایرانی بخش خصوصی در حال اجرا است که هر گستره به ترتیب شامل 148، 157، 134، 157، 164 و 235 کیلومتر خط لوله است. مبداء این خط لوله منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان های بوشهر، فارس و هرمزگان از 60 کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می گردد.

در ایجاد زنجیره فراوری لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین بار رخ داده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله سازی اهواز و ایران آروین، لوله سازی ماهشهر و لوله سازی صفا فعالیت می نمایند.

در این طرح حلقه اول توسط شرکت فولاد مبارکه فراوری می گردد و در حلقه دوم ورق مورد احتیاج توسط شرکت فولاد اکسین فراوری خواهد شد و سپس لوله سازان داخلی این ورق ها را تبدیل به لوله می نمایند.

موفقیت این طرح بر اساس زمان بندی به راندمان و کارکرد شرکت فولاد اکسین بستگی دارد. این شرکت تا به امروز نهایت کوشش خود را برای پیشبرد اهداف طرح انجام داده و توانسته است تعهد فراوری 25 هزار تن ورق عریض در ماه را عملی کند.

تا کنون حدود 200 کیلومتر لوله فراوری شده است. همچنین جوشکاری این لوله ها نیز در حال اجرا است و فرایند کار ادامه دارد.

در بخش ساخت مخازن نیز، احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام از سوی یک پیمانکار داخلی در حال اجرا است. این پروژه در چارچوب B.O.T انجام گردد؛ به این گونه که سرمایه گذار برای طرح انتخاب و پس از احداث آن در طول یک دوره سه ساله، به مدت 15 سال این مخازن به شرکت ملی نفت ایران اجاره داده گردد. مالکیت مخازن پس از 15 سال بدون هزینه به شرکت ملی نفت ایران منتقل می گردد.

علاوه بر این، قراردادهای ساخت 50 پمپ مورد احتیاج طرح راهبردی انتقال نفت خام گوره - جاسک با ارزش تقریبی 48 میلیون یورو بین شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت های پمپ های صنعتی ایران، پمپیران و پتکو امضا شده است.

این قراردادها؛ با شرکت پمپ های صنعتی ایران به ارزش تقریبی 19 میلیون یورو و با هدف ساخت و خدمات پشتیبانی 20 دستگاه الکتروپمپ، با شرکت پمپیران به ارزش تقریبی 19 میلیون یورو و با هدف ساخت و خدمات پشتیبانی 20 دستگاه الکتروپمپ و با شرکت پتکو به ارزش تقریبی 10 میلیون یورو با هدف ساخت و خدمات پشتیبانی 10 دستگاه الکتروپمپ امضا شده است.

هم اکنون پمپ ها در حال ساخت هستند و 15 پیمانکار اجرایی در بخش های مختلف در پهنه 1000 کیلومتری اجرای این طرح مشغول به کار هستند.

به گفته مدیرعامل متن، کل طرح 25 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پیشرفت فیزیکی در بخش زودهنگام طرح حدود 50 درصد است. این شتاب باید حفظ گردد تا بتوانیم به برنامه زمان بندی مورد نظر برسیم. این نوید را خواهیم داد که بخش زودهنگام طرح گوره به جاسک در سال 1399 به بهره برداری برسد تا نفت و میعانات گازی را در سواحل مکران داشته باشیم.

با کاهش 1000 کیلومتری راستا حمل و بارگیری نفت ایران توسط نفتکش های پهن پیکر، ضمن تمرکززادیی از خاتمهه های صادراتی و کاهش ریسک ژئوپولیتیک صادرات نفت ایران از تنگه هرمز، شاهد کاهش قابل ملاحظه هزینه های حمل نیز خواهیم بود.

علاوه بر این، طرح انتقال نفت خام از گوره به جاسک با ایجاد فرصت های جدید شغلی در استان هرمزگان و استان های همجوار آن شامل کرمان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و فارس، بازار کار مناسبی را برای صنایع مختلف نظیر فولاد، پمپ سازی، لوله سازی، پیمانکاران نفت و گاز و دیگر سازندگان تجهیزات داخلی فراهم می نماید.