آرمان و شخصیت جذاب رئیس علی دلواری الگوی مقاومت ضداستعماری است

به گزارش صبح مهریز، به گزارش خبرنگار خبرنگاران در بوشهر، این پژوهشگر نام آشنای بوشهریِ حوزه تاریخ شفاهی در نشست مجازی با عنوان یکصدمین سالگشت جنبش های پسامشروطه ایران (جنبش جنوب) که امروز یکشنبه 26 بهمن ماه 99 به همت گروه تاریخ سیاسی پژوهشکده علوم تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، گفت: بندر بوشهر بیش از 500 سال است که پنجه در پنجه استعمار اروپایی است و در حال مبارزه با متجاوزان به آب و خاک و استقلال ایران زمین.

آرمان و شخصیت جذاب رئیس علی دلواری الگوی مقاومت ضداستعماری است

سیدقاسم یاحسینی اضافه نمود: بوشهری ها مفتخر هستند که از آغازین سال های حضور پرتغالی های استعمارگر در خلیج فارس به مبارزه با آنان پرداخته و در طول چند قرن اخیر، هر گاه کیان و استقلال ایران زمین را در خطر دیده اند، تفنگ برگرفته و به عنوان مرزداران جنوب، حماسه آفریدند.

وی افزود: یکی از نیروهای استعمارگر در کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس، بریتانیا بود. انگلیسی ها از دوران کریم خان زند و در نیمه دوم قرن هجدهم میلادی در بوشهر، حضور سیاسی، تجاری و نظامی داشتند. در دوران قاجار و پهلوی انگلیسی ها دست کم پنج بار به بهانه های مختلف به جزیره خارک و شبه جزیره بوشهر لشکر کشیده و این شهر کوچک دریایی را به اشغال نظامی خود درآوردند.

نویسنده کتاب مبارزات رئیس علی دلواری ادامه داد: در دومین اشغال در سال 1273 هجری قمری/ 1856 میلادی که عظیم ترین لشکرکشی دریایی تاریخ پس از هجوم اسکندر مقدونی به خلیج فارس بود، انگلیسی ها با مقاومت قهرمانانه و در عن حال تراژدیک نیروهای تنگستانی روبه رو شدند.

به گفته یاحسینی، در ادامه سلسله مقاومت های ضداستعماری و ضدانگلیسی مردم جنوب ایران و بوشهر بود که رئیس علی دلواری از عصر مشروطیت تا اوایل جنگ جهانی اول در ایران، به مبارزه مسلحانه با نیروهای اشغالگر انگلیس پرداخت. در این راه پیروز شد ضربه نظامی و از آن مهم تر حیثیتیِ قوی و مؤثری به سیاست و پرستیژ انگلستان در خلیج فارس، ایران و بوشهر وارد کند.

نویسنده کتاب پیشگامان مبارزه با بریتانیا در جنوب ایران تاکید نمود: اوج مقاومت و رزم نظامی رئیس علی دلواری با نیروی دریایی بریتانیا و سربازان هندی و انگلیسی، نبرد مشهور دلوار بود. آگاهان به تاریخ می دانند که دست کم ایران از دوران جنگ های ایران و روسیه تزاری در عصر فتحعلی شاه تا آغاز جنگ جهانی اول، هرگاه با یک نیروی خارجی جنگید، بازنده شده و گاه بخشی از خاک کشور از ایران جدا و تجزیه شده است. فقط در جنگ دلوار بود که تعدادی تفنگچی تنگستانی با قوی ترین نیروی دریایی زمان مصاف داده و پس از چند ساعت جنگ، با یک تاکتیک نظامی زیرکانه، قوای دریایی و نیروهای رزمی بریتانیا را شکست داده و تلفات زیادی بر آنان وارد کردند.

وی با اشاره به نقش و حضور زنان جنوب در این نبرد توضیح داد: در جنگ دلوار، چند تن از زنان و خواهر رئیس علی دلواری نیز حضور داشتند. آنان برای مجاهدان و رزمندگان خشاب پر نموده، آب می آوردند، مجروحان را مداوا می کردند و حتی کار اطلاعاتی انجام داده و پیک خبری بودند. این جنبه از نقش زنان، کمتر مورد توجه مورخان معاصر قرار گرفته است.

یاحسینی یادآور شد: رئیس علی دلواری خیلی زود و در خلال همان سال اول مبارزه نهضت مقاومت ضدانگلیسی در بوشهر، در یک شبیخون نظامی و آن هم از سوی نیروهای خودی کشته شد؛ اما یاد و خاطره او، تا همین امروز زنده است و آرمان و شخصیت جذابش، الگوی مقاومت ضداستعماری و ضدامپریالیستی بوده و هست.

وی توضیح داد: با شهادت رئیس علی دلواری و به دنبال جنگ کوه کوزی کمر مقاومت شکست و مجاهدین به دنبال فشار مالی که به اقشار پایین جامعه، چون کشاورزان، صیادان، لنج دارها و کاسبان خرده پا وارد آوردند و هزینۀ سرسام آور جنگ، ناچار به پذیرش صلح شدند.

یاحسینی با تاکید بر اینکه در این میان زنان بسیاری بدون همسر شدند و ضربه مالی، عاطفی و معیشتی هولناکی را متحمل شدند، اضافه نمود: زنان در جنبش مقاومت نقش پشتیبان، تدارکات و تهیه تغذیه را عهده دار بودند که این نقش آنان نیز چندان مورد عنایت مورخان مسائل جنوب قرار نگرفته است.

این تاریخ پژوه در ادامه با تاکید بر اینکه در این میان اما انگلیسی ها به معاهده خود با مجاهدین پایبند نماندند، شرح داد: آن ها در اواخر جنگ جهانی اول آغاز به کشیدن خط آهن از بوشهر به برازجان کردند. مجاهدین این عمل را برنتابیدند و در جنگ سربست چغادک به مصاف ارتش بریتانیا رفتند که شکست سختی خوردند.

نویسنده کتاب اسناد مطبوعاتی جنبش مقاومت جنوب ایران در ادامه با اشاره به رشادت های زنان لرده در این جنگ نابرابر توضیح داد: با وجود حماسه زنان منطقه لَرده که ده ها نفر از سربازان انگلیسی را کشتند؛ اما نهضت مقاومت به دلیل قدرت و توان نظامی انگلیس بازنده شد. ارتش دیگر، مرض آنفلوانزای اسپانیایی بود که در منطقه استان امروزی بوشهر، کشتار به راه انداخت و بسیاری از مردم عادی و تفنگچیان را نابود کرد. در خسارت و کشتار این مرض همین بس که شهر بیست و چهار هزار نفری بوشهر، حدود پانزده هزار نفر مبتلا شدند و هزار و پانصد نفر جان سپردند.

وی با تاکید بر اینکه احتمالا کل استان فعلی بوشهر در آن مقطع حدود صد هزار نفر جمعیت داشت که نصف آن مردند، اضافه نمود: شمار زیادی زن و کودک نیز قربانی این مرض شدند، به طوری که تا دو، سه دهه بعد، فرماسیون مالی و اجتماعی بوشهر به کلی به هم ریخت و عملا در مواردی از هم پاشید.

یاحسنی در انتها یادآور شد که با برآمدن رضاشاه و سیاست های تجددآمرانه او، بافت جمعیتی به شدت تغییر کرد، به طوری که بوشهر عملا تا اواخر دهه چهل شمسی رو به انحطاط رفت.

یکصدمین نشست مجازی سالگشت جنبش های پسامشروطه جنبش جنوب به دبیری نیره دلیر و به همت گروه تاریخ سیاسی پژوهشکده علوم تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با سخنرانی سیدقاسم حسینی (نویسنده و پژوهشگر تاریخ شفاهی در حوزه بوشهر و بوشهرشناسی) پیرامون صندلی تاریخی رئیسعلی دلواری در مقاومت علیه انگلیسی ها و اعظم ریاحی (پژوهشگر پژوهشگاخ علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) درباره آنالیز صندلی اجتماعی و طبقاتی قیام جنوب روز یکشنبه، 26 بهمن ماه ساعت 16 تا 18 برگزار گردید.

یادآوری می گردد، سیدقاسم یاحسینی زاده سال 1344 در شیراز و ساکن بوشهر است. وی دوران کودکی اش را در شهرهای لار (از توابع استان فارس) و برازجان (از توابع استان بوشهر) سپری کرد. یاحسینی یکی از پرکارترین مورخان بوشهری به شمار می رود که از سال 1370 تا کنون بیش از 75 جلد کتاب در زمینه های بوشهر شناسی، تنگستان شناسی، خاطره نویسی و تاریخ شفاهی جنگ تحمیلی و تاریخ روشنفکری در ایران منتشر نموده است.

یاحسینی از پیشتازان مطالعات در باب تنگستان شناسی در ایران است و تا امروز چندین کتاب و ده ها مقاله در این باره منتشر نموده است که از جمله آن ها می توان به پیشگامان مبارزه با بریتانیا در جنوب ایران، مبارزات رئیس علی دلواری، اسناد مطبوعاتی جنبش مقاومت جنوب ایران، مطالعاتی در باب تنگستان، رئیس علی دلواری (تجاوز نظامی و مقاومت جنوب)، ظهور و سقوط خاندان تنگستانی (تاریخ مقاومت تنگستانی ها علیه امپریالیسم انگلیس) و... اشاره نمود. همچنین از این مورخ بوشهری رساله ها و کتاب های متعددی به زبان های انگلیسی و فرانسه ترجمه شده است.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران
انتشار: 14 فروردین 1400 بروزرسانی: 14 فروردین 1400 گردآورنده: sobhemehriz.ir شناسه مطلب: 1546

به "آرمان و شخصیت جذاب رئیس علی دلواری الگوی مقاومت ضداستعماری است" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "آرمان و شخصیت جذاب رئیس علی دلواری الگوی مقاومت ضداستعماری است"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید