روزشمار: 14 آذر؛ کشف جزیره ماداگاسکار در جنوب شرقی آفریقا به وسیله مکتشفان پرتغالی - صبح مهریز

کشور ماداگاسکار چهارمین جزیره بزرگ جهان است که در سواحل جنوب شرقی آفریقا و در اقیانوس هند واقع شده است. این منطقه از دو هزار سال پیش مسکونی بود. ماداگاسکار در قرون اول بعد از میلاد، محل تردد بعضی بازرگانان بود که شهرها و بنادری نیز در آنجا بنا کردند. مرکز ماداگاسکار شهر آنتاناناریوو است.

در 4 دسامبر سال 1500 میلادی پای استعمارگران پرتغالی به این منطقه باز شد. آن ها در پی طلا، ادویه و عاج، آمده بودند اما چون از یافتن آن ناامید شدند، این جزیره را به حال خود رها کردند. در نتیجه، سایر اروپائیان، جای گزین پرتغالی ها شدند. این سرزمین به واسطه موقعیت خاص جغرافیایى خود در مجاورت سواحل شرقی آفریقا، از قرن شانزدهم به بعد صحنه رقابت استعمارگران انگلیسی و پرتغالی و فرانسوی بود. در نهایت استعمارگران فرانسوی در اواخر قرن نوزدهم بر آن مسلط شدند و ماداگاسکار در سال 1885 میلادی تحت الحمایه فرانسه و در سال 1896 میلادی مستعمره این کشور شناخته شد.

ماداگاسکار از سال 1896 میلادی از جمله مستعمرات فرانسه بوده است. پس از انتها جنگ جهانی دوم و در سال 1960 میلادی، فرانسه استقلال ماداگاسکار را به رسمیت شناخت. در ادامه و در سال 1975 نام این کشور به جمهوری دموکراتیک ماداگاسکار تغییر کرد.

جمعیت ماداگاسکار 22 میلیون نفر و زبان های رسمی این کشور مالاگاسی و فرانسوی است. سنت دینی بومی این کشور بر پیوند میان زندگان و نیاکان درگذشته آن ها تمرکز دارد.

مردم این کشور از اقوام گوناگونی تشکیل شده اند که قوم مرینا 26 درصد، قوم بتسیمیساراکا 15 درصد و بقیه از اقوام مختلف دیگر هستند.

در دوران پیش از تاریخ با تکه تکه شدن ابرقاره گندوانا، ماداگاسکار حدود 88 میلیون سال پیش از شبه جزیره هند جدا شد. این امر باعث شده است که بیش از 90 درصد از حیات وحش و زیست گیاهی این جزیره مختص خودش باشد. تنوع زیستی این جزیره هم اینک به خاطر رشد زیاد جمعیت انسانی و دیگر تهدیدها با مخاطره روبه رو است.

تاریخ نخستین نشستگاه انسانی در ماداگاسکار احتمالا به سده چهارم پیش از میلاد می رسد.

هسته جمعیت ماداگاسکار که مالاگاشی نامیده می شوند ترکیبی از تیره های بانتو زبان آفریقا، عرب ها و مالایایی ها دانسته می شوند که این دو دسته اخیر در پی سفرهای بازرگانی دریایی به این جزیره رسیدند و در آن ماندند. مالایایی نام همگانی تیره های منطقه هند شرقی (مالزی، فیلیپین و اندونزی) هستند که از آنجا در سراسر آسیای جنوب شرقی و جزیره های اقیانوس آرام پراکنده شدند.

از شهرهای مهم ماداگاسکار می توان به، تواماسینا، آنتسیرابه، فینارانتسوا و ماهاجانگا اشاره نمود. این جزیره دارای چندین جاذبه گردشگری است که از میان آن ها می توان به شهر های آنتسیرابه (Antsirabe)، بلو (Belo sur Mer)، رودخانه های تسیریبیهینا (Tsiribihina)، مانامبلو (Manabolo) و پارک های ملی تی سینگی (Tsingy) و مانتادیا (Mantadia) اشاره نمود.

تجزیه ابرقاره گندوانا در حدود 135 میلیون سال پیش بخشی از خشکی که ماداگاسکار جزئی از آن بود را از خشکی پیوسته آفریقاآمریکای جنوبی جدا کرد. ماداگاسکار بعدها، یعنی در حدود 88 میلیون سال پیش از هند جدا شد و پس از آن هیچ گاه به خشکی های دیگر جهان در اتصال نبوده است. این جدایی طولانی باعث شده تا اغلب گیاهان و جانورانش بی همتا باشند و در جای دیگری از جهان پیدا نشوند. در حدود 90 درصد از تمامی گونه های گیاهی و جانوری ماداگاسکار بوم زاد این جزیره هستند معروف ترین آن ها لمورها هستند. خانواده ای با نزدیک به صد گونه متفاوت که فقط در ماداگاسکار وجود دارند. از دیگر جانوران این جزیره آفتاب پرست پلنگی است که در بخش های شرقی و شمالی ماداگاسکار یافت می گردد.

بیش از 80 درصد از 14٬883 گونه گیاهی این جزیره را در هیچ جای دیگر جهان نمی توان یافت. از جمله پنج خانواده از گیاهان تنها ویژه ماداگاسکار هستند. این اکولوژی ویژه باعث شده است که بعضی بوم شناسان از ماداگاسکار به عنوان قاره هشتم یاد نمایند.

در امتداد کرانه شرقی ماداگاسکار سرازیری تندی دیده می گردد که بیشتر جنگل های گرمسیری به جای مانده در زمین های پست این جزیره در این محدوده قرار دارند. در غرب این سرازیری ها و در مرکز جزیره، فلاتی قرار گرفته است که ارتفاع آن بین 750 تا 1500 متر بالاتر از سطح دریا است. این مرتفعات مرکزی که به طور سنتی زادبوم قوم مرینا بوده ، متراکم ترین منطقه ماداگاسکار از نظر جمعیت است و مرکز کشور هم که کانون تاریخی قوم مرینا بوده، در همین فلات واقع شده است.

ویژگی این فلات مرکزی وجود دره های شامل شالیزارهای مطبق است که بین تپه های پرعلف و تکه هایی از جنگل واقع شده اند. اراضی واقع در غرب فلات مرتفع مرکزی به تدریج خشک تر شده و انتها به کانال موزامبیک و باتلاق های جنگلی حرا در امتداد ساحل ختم می شوند.

تا سال 2002 میلادی کشور ماداگاسکار از 6 استان زیر تشکیل می شد:

• آنتاناناریوو (Antananarivo)
• آنسیرانانا (Antsiranana)
• فیانارانسوا (Fianarantsoa)
• ماهاجانگا (Mahajanga)
• تواماسینا (Toamasina)
• تولیارا (Toliara)

مهم ترین گروه قومی این جزیره یعنی مالاگاسی ها از جنوب شرق آسیا آمده اند. در این گروه، مهم ترین قوم ها عبارت اند از مرینا، که پیرامون مرکز سکونت دارند، بتسیمیساراکا در شمال شرق، و ساکالاوا در غرب. جمعا بیش از بیست قوم، تیره، و طایفه در این جزیره زندگی می نمایند.

در همین روز:

• درگذشت خیام؛ فیلسوف، ریاضی دان، ستاره شناس و رباعی سرای ایرانی در دوره سلجوقی (1131 میلادی)
• خورشیدگرفتگی در مصر باستان (502 پیش از میلاد)
• سلطان سلیمان اول، بغداد را از ایران گرفت. (1534 میلادی)
• زادروز توماس کارلایل مورخ، نویسنده، مدرس و اندیشمند بزرگ اسکاتلندی (1795 میلادی)
• ممنوعیت رسم قدیمی سوتی در هند که سوزاندن زن پس از مرگ شوهر و با یک آتش بود. (1829 میلادی)
• حمله نیروهای انگلیسی به خارک و بوشهر در پی تصرف هرات به وسیله ایران (1856 میلادی)
• استفاده از واکسن حصبه برای اولین بار (1899 میلادی)
• برگزاری کنفرانس سه جانبه برمودا با حضور آمریکا، انگلیس و فرانسه (1952 میلادی)
• درگذشت هانا آرنت فیلسوف و تاریخ نگار زن آلمانی (1975 میلادی)
• ورشکست و تعطیل شدن شرکت هواپیمایی پان امریکن پس از 64 سال فعالیت (1991 میلادی)
• روز نیروی دریایی در کشور هند
• روز نیروی دریایی در کشور ایتالیا
• روز محیط زیست در کشور تایلند