اکوتوریسم چیست؟
به گزارش صبح مهریز، اکوتوریسم (Ecotourism) یا بوم گردی یکی از شاخه های صنعت گردشگری جهان است که نسبت به ده سال گذشته توانسته سهم بزرگی از گردشگری را به خود اختصاص دهد.
امروزه پدیدهتوریستی و اکوتوریسم، به لحاظ درآمدزایی فراوان آن، بسکمک از کشورهای دنیا رابرآن داشته که سرمایه گذاری زیادی را به این بخش اختصاص دهند. به بیان دیگر بومگردی یا اکوتوریسم به عنوان یکی از ارکان مهم صنعت توریسم و دنیاگردی دنیای است کهتوجه توریستان و دنیاگردان بسکمک را به خود جلب کرده است. به طوریکه از اواسط دهه1980 میلادی، بوم گردی ستون اصلی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را تشکیل می دهد.
تعریف اکوتوریسم
اکوتوریسم سفری است مسؤولانه به مناطق طبیعی، که موجب حفظ محیط زیست و بهبود زندگی مردم محلی شود. در 1996 میلادی اتحادیه دنیای حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی با بسط تعریف بالا، اکوتوریسم را چنین تعریف کرد:
اکوتوریسم یک سفر و بازدید زیست محیطی مسؤولانه از مناطق طبیعی بکر است که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگیهای فرهنگی مرتبط با آن انجام می شود، به طوری که باعث ترویج حفاظت شود و اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدید کنندگان بر محیط به جای گذارد و شرایطی را برای اشتغال و بهره مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی(بومی) فراهم کند.
بسکمک از کارشناسان معادل کلمه فارسی برای اکوتوریسم را بوم گردی دانسته اند.
گروهی از اکوتوریست های خارجی
تفاوت اکوتوریسم با طبیعت گردی
در اکوتوریسم انگیزه اصلی مشاهده و احترام به طبیعت است.
طبیعت گردی، معادلی که برای واژه nature-based tourism قرار داده شده است، نسبت به اکوتوریسم مفهوم فراتری دارد و به تمام بازدیدها و فعالیتهایی که در دامن طبیعت انجام می شود، صرف نظر از پایدار بودن یا نبودن آنها اطلاق می شود.
تفاوت اکوتوریسم با طبیعت گردی در احساس مسئولیت در برابر طبیعت است که فرد به دنبال توسعه پایدار طبیعت منطقه است.
معصومه ابتکار- رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور در اقامتگاه بوم گردی
تاریخچه اکوتوریسم
پیرامون واژه اکوتوریسم و سابقه کاربرد آن اظهارنظرهای متفاوتی صورت گرفته است. برخی صاحب نظران سابقه کاربرد چنین واژه ای را در اواخر دهه 1980 ذکر کرده اند. اما در تمام متون مرتبط Ceballos-Lascurain به عنوان نخستین کسی آمده است که این واژه را به کار برده است.
برابر تعریف او، بوم توریستی مسافرتی است که به منظور مطالعه، تحسین، ستایش و کسب لذت از سیمای طبیعی و مشاهده گیاهان و جانوران و آشنایی با ویژگی های فرهنگی جوامع محلی در گذشته و حال صورت می گیرد. برخی سابقه اکوتوریسم را به زمانی دورتر و به Hetzer نسبت می دهند. و معتقدند که او این واژه را در دهه 1960 برای تشریح روابط متقابل توریستی، محیط زیست و ویژگی های فرهنگی، استفاده کرده است. به اعتقاد Hetzer، مفهوم بوم توریستی در واکنش به رویه های نامناسب و منفی توسعه و نادیده دریافت ملاحظات زیست محیطی، شکل گرفته است. و سابقه آن به اواخر دهه 60، یعنی زمانی که کارشناسان نسبت به برداشت بی رویه از منابع نگران بودند، باز می شود.
بوم گردی در جنگل های بکر دنیا
جایگاه اکوتوریسم در بازار توریستی
از مقایسه ابعاد توریستی در شاخه اکوتوریسم با سایر زمینه های توریستی، درمی یابیم در حالی که سایر شاخه ها به توریسم انبوه، شرکتها، آژانس ها و هتل های بزرگ می اندیشند، فعالان شاخه اکوتوریسم (بوم گردی) به ندرت با گروه هایی بیش از 30 نفر برای هر برنامه سرو کار دارند و نیز از طریق شرکتهای کوچک و استفاده از راهنمایان محلی و امکانات محدود در محیط های طبیعی فعالیت می کند.بنابراین یکی از مهمترین اصول برای اکوتوریسم و اکو توریست ها این است که: رد پا باید تنها اثری باشد که از اکوتوریست ها در طبیعت به جا گذاشته می شود و عکس ها و خاطرات سفر نیز تنها یادگاری هایی باشند که از طبیعت نزد اکوتوریست ها (بوم گردان) باقی می ماند.
بیابان گردی توسط اکوتوریست های داخلی
قوانین اخلاقی در زمینه اکوتوریسم
هر اکوتوریستی باید قوانین اخلاقی تعریف شده در این حیطه توریستی را بداند، تا بتواند لذت بیشتری از سفر خود داشته باشد.
- برای حفظ و ارتقای یکپارچگی طبیعی مکان هایمورد بازدید تلاش کنید.
- به حساسیت های فرهنگی احترام بگذارید.
- در تور، حداقل میزان زباله و ضایعات زیست محیطیرا تولید کنید.
- محیط طبیعی مورد بازدید خود را تمیزتر اززمان آغاز، ترک کنید.
- آرامش حیات وحش را بر هم نزنید.
- از محصولاتی که از حیوانات و گیاهان در خطرانقراض تهیه می شوند خریداری نکنید.
- با خرید محصولات بومی به اقتصاد محلی کمک کنید.
- باورها و اعتقادات سنتی و مردمی منطقه را بشناسید و به آنها بی احترامینکنید.
- از چیدن گل در طبیعت خودداری کرده و در عوضبا عکاسی از آن لذت ببرید.
- از مکانهای خصوصی و مردمان محلی و عشایر(بخصوص زنها و بچه ها) بدون اجازه عکاسی نکنید.
- به اماکن مقدس احترام بگذارید.
- هرگز قولی را به عشایر و مردمان روستایی ندهیدکه نتوانید عمل کنید.
- سعی کنید در محیطهای روستایی و عشایری پوشششما مناسب باشد.
بازدید گروهی اکوتوریست از بناهای تاریخی کشور
انواع مختلف اکوتوریسم
انواع مختلف بوم گردی عبارتند از گردش آبی و ساحلی، کوهنوردی، غارنوردی، بیابان گردی، دامنه نوردی، مردم شناسی، طبیعت درمانی، صید و شکار در مواردی جاذبه های اکوتوریسم با ژئوتوریسم در تداخلند اما در اکوتوریسم آموزش زمین شناسی در فعالیتها مورد نظر نمی باشد و توجه خاص به طبیعت زنده و جاذبه های آن است.
رشد صنعت اکوتوریسم در دنیا
امروزه بوم گردی در میان گونه های مختلف توریستی از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در بیست ساله اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت های بوم گردی در سراسر دنیا بوده ایم و انتظار می رود بر شدت این گسترش نیز افزوده شود.به لحاظ تأثیر بالقوه زیادی که اکوتوریسم در زمینه محافظت از محیط طبیعی و در اقتصاد بسکمک از کشورها دارد.
سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که سال 2002 میلادی را به عنوان سال بین المللی اکوتوریسم اعلام کند و کمیسیون توسعه پایدار این سازمان (UNEP) و سازمان دنیای توریستی را موظف به انجام فعالیت هایی در این سال ساخت. هدف از این کار، مرور مجدد تجربیات گذشته در زمینه بوم توریستی، تشخیص و ترویج انواع اکوتوریسم که در آن ها از اکوسیستمهای در معرض خطر حفاظت می شود.
تقسیم فوائد حاصل از فعالیت ها با جوامع محلی و احترام به فرهنگ های بومی استطبق برآورد سازمان دنیای کشاورزی نیز، رشد بوم توریستی در دهه حاضر 10 تا 30 درصد خواهد بود. در وضع موجود شمار بوم گردان 7 درصد کل مسافران دنیا است که پیش بینی می شود در دهه آینده به 20 درصد برسد. بنابراین اکوتوریسم از آینده ای پررونق و درخشان برخوردار است که موجب مزایایی فراوانی برای دنیایان خواهد شد.
گروهی اکوتوریست در جنگل های بکر کشور
اکوتوریسم در ایران
ایران یکی از پنج کشور بهره مند از تنوع زیستی کامل (داشتن چهارفصل و زیست گونه های اصلی گیاهی و جانوری) و جاذبه های اکوتوریسم به شمار می آید. افزون بر این وجود بزرگترین دریاچه دنیا در شمال کشور، خط ساحلی 1200 کیلومتری با خلیج فارس، وجود 50 دریاچه در داخل کشور که از میان آنها 18 دریاچه در شمار دریاچه های کنوانسیون بین المللی رامسر قرار دارند و نیز دریاچه ارومیه به عنوان یکی از 59 ذخایر زیستی کره زمین شناخته شده است.
وجود بازمانده های جنگل های هیرکانی در شمال غرب مازندران که مربوط به 10000 سال پیش است، بیابانها و کویرهای ایران با مناظر بدیع، وهم انگیز و بی همتا مانند کلوتها در حاشیه غربی بیابان لوت که به بزرگترین شهر کلوخی دنیا مشهور است، تالاب های بین المللی (مانند شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان، دریاچه پریشان در فارس و …) غارها، آبشارها، چشمه های آب معدنی، روستاهایی با جاذبه های بوم گردی ویژه مانند کندوان، ماسوله و روستای سرآقا سید (در چهارمحال بختکمک) و بالاخره مردم شناسی ایران، اقوام گوناگون با فرهنگ های خاص شعر و موسیقی، آداب و سنن و … کوچ نشینان و جوامع ایلی همه و همه از جاذبه ها و ظرفیت های بی نظیر اکوتوریسم ایران و برخی از آنها از قطب های بین المللی اکوتوریسم در دنیا، به شمار می فرایند.
گردآوری: مجله اینترنتی خبرنگاران
منبع: setare.com