مقاله: غاری در مکزیک که 1000 سال مهروموم بوده است
به گزارش صبح مهریز، آندا می گوید که به نظر می رسد بالامکو مادر بالانکاچ باشد. او نمی خواهد بگوید اطلاعات مهمتری در بالامکو وجود دارد اما زمانی که در میان این چنین سیستم های غار دست نخورده مایاها، چنین مکانی وجود داشته که دسترسی به آن سخت می باشد احتمالا نشانه ای است. اینکه چرا باستان شناس قدیمی و سگوویا تصمیم به بستن چنین کشفی گرفته است همچنان مورد بحث خواهد بود. اما در حال حاضر موضوع مبهم تری وجود داشته که بسیار بحث برانگیز است. از جمله آن ها اندازه تماس و مبادله فرهنگی بین گروه های مختلف در مزوآمریکا و بعلاوه آنچه در دنیا مایاها قبل از سقوط چیچن ایتزا وجود داشته است می باشد. برای مایاهای باستانی غارها و سنت های آن ها در معرض فروپاشی نهاده شده بودند. در این خصوص هالی مویز، کارشناس ارشد باستان شناسی از دانشگاه کالیفرنیا که بخشی از این پروژه نبوده است می گوید: این مکان ها فضاهایی مقدس برای مایاها را نشان داده که بر روی برنامه های اجتماعی یکدیگر تاثیر می گذاشته اند. احتمالا این مراسم برای تجربه مایاها بسیار مهم بوده است.
تا زمانی که باستان شناسی غار در دهه 1980 شکل گرفت، باستان شناسان به معماری های برجسته و مصنوعات دست نخورده علاقه بیشتری نشان می دادند تا اینکه به تجزیه و تحلیل مواد به جای مانده و یا مواد موجود در اشیاء بپردازند. هنگامی که بالانکاچ در سال 1959 حفاری شد، غارها هنوز هم با دست و در تاریکی نقشه برداری می شده اند. مصنوعات موجود در این مکان ها برداشته شده، تمیز شده و سپس بازگردانده شدند. به اسم مثال از همه مشعل هایی که در این غار یافت شد که حاوی شواهدی قطعی در ارتباط با زمان بندی سایت بودند، تنها یک مورد از ان ها مورد تجریه و تحلیل نهاده شد. محققان پروژه آب های بزرگ مایاها، بالامکو را به اسم فرصتی دوباره برای اجرای مدلی تازه از باستان شناسی غارها می دانند. یکی از فن آوری های پیشرفته و تخصصی مانند نقشه برداری سه بعدی در این اکتشاف مورد استفاده نهاده شده است. این بینش های دقیق می تواند به ما یک ایده بسیار دقیق از آنچه در غارهای مایاها رخ داده بدهد. علاوه بر این خواهد توانست تا اطلاعاتی را در خصوص تاریخ شهر بزرگ چیچن ایتزا که به دلایل نامعلومی در قرن سیزدهم میلادی رها شده است ارائه نماید.
منبع مقاله: غاری در مکزیک که 1000 سال مهروموم بوده است