از مرتجعین پهلوی تا غربگرایان خبرنگاران - صبح مهریز

گروه دانشگاه خبرنگاران، محمود پناهی؛ تاریخچه سلسله های پادشاهی در ایران نشان می دهد که تا پیش از دوره دیکتاتوری پهلوی، هرکدام از آن ها با غلبه بر حکومت قبلی با جنگ و شورش یا بیرون راندن حکومت های بیگانه و اشغالگر بر سر کار می آمدند، اما حکومت دیکتاتوری پهلوی حاصل کودتایی با حمایت سفارت انگلیس است که رضاخان میرپنج با همکاری سید ضیاءالدین طباطبایی علیه حکومت قاجار به انجام رساند.

از این رو این رژیم برای جبران این دین چاره ای جز پذیرش اطاعت و وابستگی به قدرت بیرونی حامی خود نداشت و این وابستگی تا آن اندازه عمق یافته بود که وقتی رضاخان در جنگ جهانی دوم اعلام بی طرفی کرد تا مانع حضور قوای متفقین در ایران گردد، قوای روسیه و انگلیس وارد کشور شدند و در سوم شهریور 1320 با انتشار اعلامیه ای به اشغال خاک ایران پرداختند.

از آنجا که رضاخان پیش از این با تصور برقراری موازنه در این وابستگی و استفاده از تکنولوژی و صنعت آلمانی، همکاری هایی با آلمان برقرار نموده و تعدادی از کارشناسان و مستشاران آلمانی را در کشور به کار گرفته بود، این جرم از نگاه انگلیسی ها غیرقابل بخشش بود. از این رو ضمن حضور اشغالگرانه در کشورمان به دنبال انتصاب یا جایگزین کردن یکی از بازماندگان قاجار به عنوان شاه در ایران بودند، تصمیمی که رضاخان را مجبور به استعفا کرد و او فروغی را برای پذیرش ولیعهدی محمدرضا و ادامه سرسپردگی خاندان پهلوی به اربابان خارجی واسطه قرار داد.

این وابستگی و سرسپردگی در دوران پهلوی دوم همچنان ادامه و حتی توسعه یافت و با کودتای امریکایی-انگلیسی ادامه یافت و ایران را عملاَ به یک کشور مستعمره تبدیل کرد، به گونه ای که با کمال وقاحت امریکایی ها برای حضور مداخله جویانه و استعماری خود در کشورمان به دنبال تحمیل کاپیتولاسیون برآمده و متأسفانه دولتمردان پهلوی ذلیلانه به دنبال قانونی کردن این مطالبه امریکایی ها بودند.

در واکنش به این ننگ تاریخی بود که حضرت امام خمینی (ره) در 14 آبان 1343 در نطقی تاریخی به خطرات پذیرش آن هشدار داد و غیرت ملی را در برابر آن برانگیخت. اقدامی که گرچه موجب دستگیری و تبعید حضرت امام (ره) شد، اما در وجدان جمعی ایرانیان بازتاب یافت و در فرایند نهضت اسلامی که به رهبری آن قائد عظیم الشأن شکل گرفته بود با شعار استقلال-آزادی به ر هایی از حاکمیت دیکتاتوری وابسته به پهلوی انجامید.

با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، حفظ استقلال و اجتناب از هرگونه وابستگی یکی از ویژگی های نظام جمهوری اسلامی به حساب می آید که البته همیشه با واکنش منفی قدرت های سلطه جو و در رأس آن ها ایالات متحده امریکا روبرو بوده است؛ قدرت هایی که تا به امروز برای بازگرداندن کشورمان به همان شرایط وابستگی دوران پهلوی از هیچ توطئه و جنایتی فروگذار نبوده و با تصور تنبیه و پشیمان سازی ملت عظیم ایران از جنگ نظامی تا جنگ فرهنگی و مالی را به ما تحمیل نموده اند.

اما در روبروه با این کوشش استکباری امریکا و متحدان غربی آن، جمهوری اسلامی مقاومت را با تکیه بر استراتژی نگاه به درون برگزیده که مبنای تقویت قدرت ملی با بهره برداری از مزیت ها و ظرفیت های داخلی و تعامل با دنیای خارج می باشد.

گذشت زمان به ویژه شرایط روبروه با سیاست فشار حداکثری و تشدید تحریم ها اثبات کرد که تنها تکیه بر استراتژی نگاه به درون است که می تواند با افزایش ظرفیت ها، شرایط تقویت قدرت درونی و بهره گیری از موقعیت برتر در یک محیط رقابتی و حتی تخاصمی را فراهم سازد. قدرتی که برآمده از ظرفیت های مستقل مالی، سیاسی و امنیتی داخلی باشد، می تواند پشتوانه سیاست خارجی فعال و چندجانبه گرایی قرارگرفته و هرگونه فشار خارجی برای تحمیل وابستگی را خنثی و عزت ملی را تضمین کند.

برخلاف منطق و پیامد های برآمده از استقلال گرایی و مزیت های قدرت ساز نگاه به درون، متأسفانه در سالیان اخیر شاهد نوعی گرایش مشکوک و ادعا های به ظاهر دلسوزانه ای هستیم که با توجیه اجتناب ناپذیر بودن فرایند جهانی شدن و ضرورت تعامل برای تأمین منافع، حتی وقیحانه استقلال طلبی را مقوله ای متعلق به قرن گذشته و نوعی واپسگرایی تلقی نموده و به رغم تجربه تلخ سالیان اخیر، به تحریف آشکار واقعیت ها می پردازند که می توان آن را نوعی ارتجاع قطعی در پوشش نوگرایی به حساب آورد. ارتجاعی که گاه با توجیه عقلانی به دنبال عبور از آرمان عظیم انقلاب اسلامی، یعنی استقلال برآمده و حتی برای پیشبرد اهدافش، انقلاب را نوعی ناهنجاری تلقی و از ضرورت نرمالیزاسیون دفاع می نماید.

ایام الله دهه فجر فرصتی برای یادآوری آرمان های عظیم انقلاب اسلامی و واکاوی موانع و آسیب هایی است که شاید دامنگیر بعضی از انقلابیون دیروز و تبدیل آن ها به عناصر ارتجاعی شده باشد. آیا در خصلت ارتجاعی مدعیان نرمالیزاسیون و توجیه گران سپری شدن عصر استقلال طلبی می توان تردید کرد؟

محمود پناهی - کارشناسی مهندسی مکانیک دانشگاه تهران

انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط خبرنگاران نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.